Pierwsza polska moneta - Denar Mieszka I

Pierwszym polskim władcą, który bił własną monetę (srebrnego denara), był Mieszko I. Moneta ta została wybita między rokiem 970, a 992. W obiegu znajdowała się ich mała ilość, przez co nie miały istotnego znaczenia w obrocie handlowym. Środkami płatniczymi były zazwyczaj monety obce, lub towary wymienne.

W ciągu dwóch pierwszych wieków, na ówczesnych terenach znajdowały się wyżej wymienione emisje obce. Arabskie dirhemy przywędrowały nad Wisłę już w VII wieku, po czym zostały wyparte przez zachodnioeuropejskie denary (głównie niemieckie) w pierwszej połowie X wieku. Na uwagę w tej kwestii zasługują również, tak zwane saksońskie krzyżówki (niewielkie denary z umieszczonym w rewersie, jak i awersie krzyżem), przeznaczone wyłącznie do handlu ze Słowianami.

Pierwsze srebrne monety były wykonane w bardzo prosty sposób. Ze spłaszczonego na cienką blaszkę kawałka metalu, wycinano nożycami okrągłe krążki, a następnie odbijano na nich stemple (kompozycja stempla ma wyraźny wpływ saskiego ośrodka kulturalnego). Awers przedstawiał oddany za pomocą półkola zwieńczonego krzyżem, wizerunek świątyni (czy też kaplicy), natomiast po stronie rewersu znajdował się duży równoramienny krzyż.

Zawarta w otoku awersu, łacińska inskrypcja jest formą książęcego imienia MLTZCO, najprawdopodobniej jest ona niepoprawną formą imienia MISICO (niewyjaśnioną kwestią pozostaje, czy taki sposób transkrypcji imienia "Mieszko" jest wynikiem niemieckiego pochodzenia autora stempla, którym mógł być biskup Unger czy też – jak twierdzi część językoznawców – ówcześnie imię to wypowiadano "Miszko". Zaproponowany dawno sposób czytania tego napisu, jako zepsute MIESCO został przyjęty przez językoznawców. W otoku rewersu znajdują się – podzielone w legendzie parą krzyżyków – dwie litery "E". Przypuszcza się, że zostały zaczerpnięte z denarów czeskich, a ich funkcja pozostaje niewyjaśnioną (być może są skrótem wyrazu "Ecclesiae").

Kolejny denar wybity przez Mieszka I, posiada już poprawną inskrypcję MISICO. Litery „E” z otoku rewersu wcześniejszego denara, przeobraziły się w formę swastyk. Do świątyni znajdującej się na awersie, dodano dwie dodatkowe linie wychodzące z dolnych rogów i pnące się pod skosem ku górze. Nie wiadomo, co dane linie symbolizują, uważa się natomiast, że wobec prawidłowej legendy w otoku awersu do wykonania tego stempla użyto innego wzoru, niż w przypadku poprzedniej emisji Mieszka.

Najpóźniejszy (trzeci) typ denara z okresu panowania Mieszka I, posiada w awersie bardziej rozbudowany motyw ikonograficzny, przedstawiający dłoń Boga wyłaniającą się z niebios, roztaczającego w zamyśle opiekę nad panującym, którego imię zawarte jest w inskrypcji otokowej MISICA EIVA lub (EIVAV). Druga część tego wyrażenia nie została jasno zinterpretowana do dnia dzisiejszego. Część badaczy dopatruje w nim znak mincerski, inni natomiast czytając od tyłu widzą wyraz "dux". Rewers pozostał bez zmian, przedstawia jak na pozostałych typach monet Mieszka, krzyż równoramienny.

Wśród dużej rzeszy numizmatyków istnieje teza, że denary z imieniem Mieszka zostały najprawdopodobniej wybite przez jego wnuka Mieszka II, w okresie kiedy był on jeszcze księciem dzielnicowym (czyli przed rokiem 1025). Jednak przyjmuje się tezę o biciu tych denarów przez pierwszego historycznego władcę Polski, Mieszka I.

Źródło: nbp monety enumizmatyczny